ใกล้สิ้นปีแบบนี้ คงเป็นธรรมเนียมที่หลาย ๆ คนอาจจะกำลังมองไปข้างหน้า และเตรียมตั้งเป้าหมายให้กับตัวเองได้ไปถึงหรือทำสำเร็จในอนาคต แต่บทความนี้มีความตั้งใจที่อยากจะชวนทุกคนได้ใช้เวลาในช่วงนี้กลับมาสำรวจ ทบทวน พื้นที่ภายในใจของตนเองจากเรื่องราวและเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่แวะเวียนเข้ามาในชีวิตตลอดปีที่ผ่านมา ผ่านคำถามต่าง ๆ เหล่านี้

อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ เคยกล่าวไว้ว่า “การใช้ชีวิตมีเพียงสองแบบ แบบหนึ่งคือมองว่าไม่มีสิ่งใดเป็นปาฏิหาริย์เลย อีกแบบคือมองว่าทุกสิ่งทุกอย่างล้วนเป็นปาฏิหาริย์” น่าเสียดายที่ตอนเป็นเด็ก เราเคยใช้ชีวิตแบบหลังกันมาก่อน แต่คนส่วนใหญ่กลับเปลี่ยนไปใช้ชีวิตแบบแรกเมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เป็นไปได้ว่าลึก ๆ แล้วผู้ใหญ่อย่างเรารู้สึกโหยหาช่วงเวลาที่โลกยังเต็มไปด้วยสิ่งน่าอัศจรรย์ และอยากได้สายตาคู่นั้นกลับคืนมาอีกครั้ง

ที่จริงแล้วดอกเฟื่องฟ้าไม่ได้เคลื่อนไหวด้วยเจตจำนงของตัวเอง แต่กำลังถูกชักใยด้วยพลังอำนาจที่มองไม่เห็น การเคลื่อนไหวของมันที่ปรากฏต่อสายตาเป็นเพียงภาพลวงตา เป็นเพียงภาพสะท้อนของสิ่งอื่นที่ไร้ตัวตน

ความรู้สึกว่าโลกอยู่ยาก แท้จริงแล้วอาจไม่ได้เกิดจากความโหดร้ายของยุคสมัย แต่เกิดจากการที่เราคาดหวังความราบรื่นและปฏิเสธความไม่แน่นอน เมื่อเราตระหนักได้ว่าความเปลี่ยนแปลงคือสัจธรรมที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ไม่ต่างจากการเติบโตผ่านแต่ละช่วงวัย การเลิกเปรียบเทียบและโอบรับความเป็นจริงตรงหน้า จะช่วยลดน้ำหนักของความทุกข์ลง และทำให้เราพร้อมเผชิญหน้ากับทุกความท้าทายได้อย่างมั่นคง โดยไม่สร้างเงื่อนไขในใจให้ชีวิตยากไปกว่าที่เป็นอยู่

เช่นเดียวกับสิ่งดีงามทั้งหลายในชีวิต เมื่อรู้ตัวอีกทีโมงยามแห่งความสุขนั้นก็ผ่านพ้นไปรวดเร็วราวกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น ในขณะที่เจ้าผีเสื้อปีกไม่สมบูรณ์กลับอยู่กับเรานานกว่านั้น เฉกเช่นความทุกข์ที่มักคงอยู่นานกว่าความสุข ลึก ๆ แล้วผมคาดหวังปาฏิหาริย์ว่าสักวันปีกคู่นั้นจะขยับบินได้ แต่ปาฏิหาริย์ไม่มีจริง มีเพียงความจริงอันน่าเศร้าที่ต้องยอมรับ

อยากบอกคนที่กำลังอยู่ในบทบาทของพ่อว่า โลกภายในของลูกคุณ ไม่ว่าจะเป็นความมั่นคงทางอารมณ์ คุณค่า และมุมมองที่มีต่อตนเอง ทั้งหมดนี้ขึ้นอยู่กับว่า “คุณอยู่กับลูกอย่างไร” สำหรับคนที่มีพ่อที่แสนดีในความทรงจำ ขอให้คุณใช้วันนี้ทบทวนช่วงเวลาดี ๆ ที่ได้สร้างร่วมกันมา แต่สำหรับคนที่เติบโตมากับพ่อที่ไม่ได้สมบูรณ์แบบนัก ผมอยากชวนให้ทุกท่านใช้วันพ่อปีนี้ โอบกอดตัวเองให้แน่น คุณไม่จำเป็นต้องวัดคุณค่าตัวเองผ่านเกณฑ์ของพ่ออีกแล้ว คุณไม่ต้องกดดันให้ตัวเองเก่งเพื่อพิสูจน์ให้ใครเห็น เพราะคุณมีค่

ความสัมพันธ์ที่มีประวัติร่วมกันย่อมเต็มไปกับความไม่เข้าใจ ความคลาดเคลื่อนไม่ตรงใจกัน ความอ่อนไหว และความรู้สึกส่วนตัวที่ซับซ้อน ซึ่งเป็นธรรมชาติของความสัมพันธ์ในระยะยาว เป็นธรรมชาติของการรู้จักกันในหลายมิติ และรับรู้ถึงคุณค่าของความสัมพันธ์ที่ต่างฝ่ายต่างเห็นแง่มุมทั้งด้านที่สวยงาม ด้านที่ธรรมดา และความไม่พึงพอใจของกันและกัน และแม้จะเห็นทุกอย่างเหล่านั้น เราก็ยังเลือกอยู่เคียงข้างกันและกัน

เราควรระลึกถึงวลี “อย่าไปคิดว่าเราได้สร้างอนุสาวรีย์ที่คงทน” ไว้ให้มั่น การตระหนักรู้ว่าสรรพสิ่งล้วนต้องชำรุดทรุดโทรมในวันหนึ่ง จะช่วยปลดเปลื้องเราจากพันธนาการแห่งความคาดหวังที่ต้องทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่ เหลือไว้เพียงอิสรภาพในการดื่มด่ำความพึงพอใจเล็ก ๆ น้อย ๆ ตรงหน้า ก่อนที่ทุกอย่างจะเลือนหายไปตามกาลเวลา เช่นเดียวกับความเบื่อหน่ายของผม และบทความชิ้นนี้

หากเรามองเฉพาะสิ่งที่ทำให้ชีวิตลำบาก เราย่อมรู้สึกไม่ดีกับมัน ตัดสินว่ามันเป็นตัวร้าย และอยากกำจัดหรือผลักไสมันออกไป แต่หากเราเห็นว่ามันไม่ใช่สิ่งที่อยู่ดี ๆ ก็ผุดขึ้นมาเพื่อทำร้ายเรา มันเป็นเพียงผลที่จะต้องเกิดขึ้นจากทั้งหมดที่ร้อยเรียงกันมา ความเข้าใจนี้ก็จะช่วยให้เราต้อนรับมันให้เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตได้มากขึ้น

ความทุกข์ใจที่ผู้คนแบกมาปรึกษานักจิตวิทยามักไม่ได้เกิดจากตัวปัญหาภายนอกเพียงอย่างเดียว ทว่าหยั่งรากลึกในความคาดหวังของเราเอง

"ความต้องการเชิงบวก" หมายถึง สิ่งที่เราปรารถนาให้คู่ของเรากระทำหรือแสดงออก เป็นการสื่อสารที่มุ่งเน้นไปที่พฤติกรรมหรือการกระทำที่เราต้องการ ตรงกันข้ามกับ "ความต้องการเชิงลบ" หรือ "Negative Need" ซึ่งเป็นการสื่อสารที่เน้นไปที่การตำหนิ หรือการบอกว่าเราไม่ชอบหรือไม่ต้องการให้คู่ของเราทำอะไร

การบำบัดคือการร่วมมือกันแก้ปัญหาระหว่างนักจิตวิทยากับผู้มาบำบัด ที่ไม่สามารถบอกระยะเวลาที่แน่ชัดได้ เพื่อยอมรับความจริงบางอย่างของชีวิต

หากคุณต้องการความช่วยเหลือ นี่คือแนวทางการเลือกนักวิชาชีพและบริการด้านสุขภาพจิตให้ตรงกับความต้องการ

สิ่งที่คุณควรคำนึงก่อนตัดสินใจรับบริการจากนักจิตวิทยาที่ให้บริการแบบส่วนตัว (private practice) เพื่อประโยชน์สูงสุดที่คุณจะได้รับจากบริการ