เราต่างถูกจองจำไว้ในอะไรบางอย่าง

ในความเงียบสงัดของบ่ายวันหนึ่งกลางฤดูหนาว ห้องนั่งเล่นไม่มีความเคลื่อนไหวใด ๆ นอกจากพัดลมตั้งพื้นที่หมุนอย่างเอื่อยเฉื่อยราวกับใกล้หมดแรง ผมเงยหน้าขึ้นจาก “สุภาพบุรุษในมอสโก” (A Gentleman in Moscow) ของ เอมอร์ โทวล์ส (Amor Towles) ที่อ่านไปได้เพียงหนึ่งในสาม—เรื่องราวของเคานต์อเล็กซานเดอร์​ อีลิช รอสตอฟ ชายผู้ถูกจองจำชั่วชีวิตในโรงแรมแห่งหนึ่งเมื่อขั้วอำนาจเปลี่ยนผ่านในรัสเซียยุคปฏิวัติ—มองผ่านประตูกระจกออกไปยังสวนหลังบ้าน

สีชมพูของดอกเฟื่องฟ้าลอยเด่นตัดกับฉากหลังสีเขียวเข้มของต้นตีนตุ๊กแกที่ยึดครองกำแพงบ้าน กลีบดอกบางเบาบ้างพลิ้วไหวบ้างหยุดนิ่ง เป็นลีลาที่คาดเดาไม่ได้ ราวกับตัวละครที่กำลังร่ายรำอยู่บนเวที ภายใต้การกำกับของมือที่มองไม่เห็น บางจังหวะขยับแผ่วเบาเหมือนสัมผัสอันอ่อนโยนของแม่ที่เห่กล่อมลูกน้อย บางจังหวะเขยื้อนรุนแรงราวกับถูกฉุดกระชากจากศัตรูผู้ไร้ปราณี

แสงแดดอ่อน ๆ ส่องผ่านประตูเข้ามาจนมองเห็นฝุ่นละอองเต้นระบำอยู่ในลำแสงนั้น ผมวางหนังสือลงข้างกาแฟที่เย็นชืดไปนานแล้ว เหม่อมองมหรสพสีชมพูตรงหน้าด้วยความรื่นรมย์ ทว่าจู่ ๆ การแสดงก็จบลงดื้อ ๆ มือปริศนาคู่นั้นรามือไปเสียอย่างนั้น ทิ้งให้ดอกไม้นิ่งสนิทเหมือนวัตถุไร้ชีวิต ความเงียบงันเข้ามาแทนที่อย่างฉับพลัน ทันใดนั้นผมก็ตระหนักได้ว่า… ที่จริงแล้วดอกเฟื่องฟ้าไม่ได้เคลื่อนไหวด้วยเจตจำนงของตัวเอง แต่กำลังถูกชักใยด้วยพลังอำนาจที่มองไม่เห็น การเคลื่อนไหวของมันที่ปรากฏต่อสายตาเป็นเพียงภาพลวงตา เป็นเพียงภาพสะท้อนของสิ่งอื่นที่ไร้ตัวตน

แล้วตัวผมเล่า? จู่ ๆ สายตาก็ถูกดึงจากตัวอักษรในหนังสือ ทิ้งให้ท่านเคานต์รอสตอฟนั่งโดดเดี่ยวอยู่ในบาร์ แล้วหันไปจดจ้องระบำจำยอมของดอกไม้ดอกนั้นแทน นี่คือการตัดสินใจจากเจตจำนงของผมเองกระนั้นหรือ? หรือมีอำนาจลี้ลับใดที่กำลังชักใยผมอยู่? หรือทั้งหมดนี้เป็นเพียงจินตนาการยามว่างของชายวัยกลางคน ผู้กำลังดิ้นรนหาทางออกจากเขาวงกตแห่งความเบื่อหน่ายที่เขาพลัดหลงอยู่ในนั้น

ความสงสัยนี้ทำให้ผมนึกถึงโกอานเรื่องหนึ่งในหนังสือ "ประตูที่ไร้ประตู" (The Gateless Gate) เรื่องมีอยู่ว่า พระภิกษุสองรูปกำลังเถียงกันหน้าเสาธงที่ธงกำลังปลิวสะบัด พระรูปหนึ่งยืนยันว่า "ธงกำลังไหว" พระอีกรูปแย้งว่า "ลมต่างหากที่ไหว" ทั้งสองเถียงกันไปมาหาข้อยุติไม่ได้ ท่านเว่ยหล่างจึงเดินเข้าไปแล้วกล่าวประโยคที่เป็นอมตะว่า "ไม่ใช่ลมไหว ไม่ใช่ธงไหว... ใจของท่านต่างหากที่ไหว"

ดอกเฟื่องฟ้าสีชมพูกลับมาเคลื่อนไหวอีกครั้ง การแสดงชุดใหม่กำลังเริ่มต้นขึ้น ผมยกแก้วกาแฟขึ้นดื่ม และหยิบ “สุภาพบุรุษในมอสโก” ขึ้นมาเปิดอ่าน ท่านเคานต์รอสตอฟกำลังนั่งรอผมอยู่ตรงที่เดิม บางทีไวน์ของเขาอาจหมดแก้วไปแล้วก็เป็นได้ ไม่ว่าดอกเฟื่องฟ้าดอกนั้นจะมีเจตจำนงหรือไม่ หรือการขยับตัวของมันจะมาจากพลังอำนาจของมือที่มองไม่เห็น ก็ไม่ใช่เรื่องสำคัญสำหรับผมอีกต่อไป

บางทีเราทุกคนอาจถูกจองจำไว้ในอะไรบางอย่างไม่ต่างจากท่านเคานต์ ความต่างอยู่ตรงที่ท่านเคานต์รู้ตัวว่าเขาต้องใช้ชีวิตอยู่ที่โรงแรมแห่งนี้ไปตราบชั่วชีวิต... แต่เราอาจไม่รู้อะไรเลย

---

สมภพ แจ่มจันทร์

นักจิตวิทยาการปรึกษา

โนอิ้งมายด์เซ็นเตอร์

ศูนย์บริการการปรึกษาเชิงจิตวิทยาและการส่งเสริมสุขภาวะ

ปรึกษาปัญหาชีวิตและปัญหาสุขภาพจิต

ติดต่อทำนัดได้ที่ 0654154417