ปัญหาทุกอย่างมีข้อยกเว้น เทคนิคการแก้ปัญหาจาก Solution Focused Brief Therapy

คุณเคยรู้สึกถูกปัญหารุมเร้าจนมองไม่เห็นทางออกไหม?

เทคนิคการมองหาข้อยกเว้น (Exceptions) อาจเป็นประกายแสงเล็ก ๆ ที่คุณกำลังตามหา แม้ในวันที่มืดมิดที่สุด ก็ยังมีช่วงเวลาที่ปัญหาเบาบางลง หรือแม้กระทั่งหายไปชั่วคราว ช่วงเวลานี้เอง คือ "ข้อยกเว้น" ที่เราจะใช้เป็นกุญแจไขไปสู่การแก้ปัญหา

เทคนิคการมองหาข้อยกเว้นมีรากฐานมาจากการบำบัดที่เน้นการแก้ปัญหาระยะสั้น (Solution Focused Brief Therapy: SFBT) ซึ่งเชื่อว่าทุกปัญหามีข้อยกเว้น และข้อยกเว้นเหล่านี้คือหนทางไปสู่การค้นพบวิธีแก้ปัญหาด้วยตัวคุณเอง

มาติดตามกันว่าจะนำเทคนิคนี้ไปใช่อย่างไร

วิธีการนำเทคนิคการมองหาข้อยกเว้นไปใช้

1. มองหา "ช่วงเวลาที่ไม่มีปัญหา": แทนที่จะจมอยู่กับปัญหา ลองมองย้อนกลับไปหาช่วงเวลาที่ปัญหานั้นเบาบางลงหรือไม่ได้เกิดขึ้นเลย แม้จะเป็นช่วงเวลาสั้น ๆ ก็ตาม ช่วงเวลาเหล่านี้คือ "ข้อยกเว้น" ของคุณ เช่น คุณพบว่าวันหยุดสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ได้ไปเที่ยวพักผ่อนกับเพื่อน ๆ แล้วรู้สึกผ่อนคลายสบายใจ ไม่ถูกรบกวนด้วยความเครียดจากการทำงาน

2. ถามตัวเอง: ถ้ามองหา "ช่วงเวลาที่ไม่มีปัญหา" ไม่เจอ ลองถามตัวเองตรง ๆ เช่น "มีครั้งไหนบ้างที่ฉันเกือบจะจัดการกับปัญหานี้ได้?" หรือ "มีอะไรที่ฉันเคยทำแล้วดูเหมือนจะช่วยได้บ้าง?" เช่น หากคุณรู้สึกไม่มีความมั่นใจในการพูดต่อหน้าคนเยอะ ๆ ให้ถามตัวเองว่า "มีครั้งไหนบ้างที่ฉันพูดต่อหน้าคนอื่นแล้วรู้สึกโอเค?" (คำตอบอาจจะเป็นตอนที่พูดคุยกับเพื่อนสนิท หรือตอนที่นำเสนองานในกลุ่มเล็ก ๆ ที่รู้สึกสบายใจ)

3. สังเกตความเปลี่ยนแปลง: ตั้งใจสังเกตตัวเองในช่วงเวลาต่อจากนี้ เมื่อไรก็ตามที่รู้สึกว่าปัญหามันเบาลงหรือมีอะไรดี ๆ เกิดขึ้น ให้จดจำช่วงเวลานั้นไว้ เช่น คุณมีปัญหาการนอน แต่พอตั้งใจสังเกต คุณพบว่าเมื่อคืนที่ผ่านมาได้ฟังเพลงเบา ๆ ก่อนนอน แล้วรู้สึกหลับง่ายขึ้น

4. ให้กำลังใจตัวเอง: เมื่อเจอ "ช่วงเวลาที่ไม่มีปัญหา" แล้ว ให้ชื่นชมตัวเอง นี่เป็นเครื่องพิสูจน์ว่าคุณมีความสามารถในการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกได้ เช่น คุณรู้สึกท้อใจกับการลดน้ำหนัก แต่เมื่อสัปดาห์ที่แล้วคุณสามารถควบคุมอาหารได้ดี และออกกำลังกายได้ตามแผนที่วางไว้ คุณก็สามารถชื่นชมตัวเองในส่วนนี้ได้

5. ทำความเข้าใจปัจจัยที่เกี่ยวข้อง: ลองคิดดูว่าอะไรที่ทำให้เกิด "ช่วงเวลาที่ไม่มีปัญหา" นั้นขึ้นมา คุณทำอะไรอยู่? มีใครอยู่ด้วยไหม? สถานการณ์เป็นอย่างไร? เช่น พักนี้คุณรู้สึกไม่มีสมาธิในการทำงาน แต่เมื่อวานนี้คุณสังเกตว่าตัวเองสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อทำความเข้าใจลึกลงไปคุณพบว่าตอนนั้นคุณนั่งทำงานที่ร้านกาแฟ เงียบสงบ มีเพลงคลอเบา ๆ

6. แก้ปัญหาด้วยความเข้าใจ: ใช้สิ่งที่คุณได้เรียนรู้จาก "ช่วงเวลาที่ไม่มีปัญหา" นั้นมาเป็นแนวทางในการแก้ปัญหา ลองทำสิ่งที่เคยทำแล้วได้ผลในตอนนั้นให้บ่อยขึ้น คุณจำเป็นต้องมีแผนการในการนำความเข้าใจนี้ไปใช้ในการแก้ปัญหาอย่างต่อเนื่อง

---

เทคนิคการมองหาข้อยกเว้นช่วยให้เราเปลี่ยนมุมมองจากการจมอยู่กับปัญหา มาเป็นการมองหาศักยภาพในการแก้ปัญหาที่ซ่อนอยู่ในตัวเรา ซึ่งทำให้เรามีความหวังและลงมือทำเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นได้

หวังว่าเทคนิคนี้จะเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการช่วยแก้ปัญหาสำหรับคุณ

แหล่งข้อมูล

Erford, B. T. (2014). 40 techniques every counselor should know (2nd ed.). Pearson.

---

ทีมงานโนอิ้งมายด์