ตกลงแล้วเรื่องมันเริ่มผิดพลาดตั้งแต่ตอนไหนกันนะ
คำถามของตัวเอกในนิยายเรื่องหนึ่งระหว่างทบทวนถึงสถานการณ์ชีวิตที่ความผิดพลาดพาเขาเดินมาถึงจุดตกต่ำทั้งสถานะทางสังคมและสภาวะทางจิตใจ
เมื่อผลกระทบของความผิดพลาดยังคงอบอวลอยู่ในแต่ละอณูของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นคุณภาพชีวิตที่ตกต่ำ สภาพจิตใจที่ย่ำแย่ ความคิดที่วกวน หรือความสัมพันธ์ที่ถูกตัดขาด จุดที่ความผิดพลาดเกิดขึ้นจึงมักถูกดึงขึ้นมาทบทวนหรือตั้งคำถามซ้ำแล้วซ้ำเล่าด้วยความปรารถนาว่าหากมันแตกต่างออกไปผลกระทบในวันนี้ก็คงจะเปลี่ยนแปลงไปด้วย
แต่แล้วความครุ่นคิดก็มักลงเอยด้วยความสิ้นหวังเพราะไม่ว่าการทบทวนจะได้ความอย่างไร ก็ไม่พ้นความเป็นจริงที่ว่าอดีตนั้นเปลี่ยนแปลงไม่ได้
เขาบอกตัวเองเช่นนี้อาจจะเพื่อดึงสติตักเตือนตัวเอง ปลอบโยนตัวเอง และพยายามจะฝืนใจแข็งให้ก้าวผ่านเรื่องนี้ไปเสียที แต่น้ำตาเจ้ากรรมที่เป็นได้ทั้งสหายที่จริงใจหรือศัตรูที่อาฆาตก็คอยตอกย้ำไม่ให้ลืมว่าความเศร้าที่บีบคั้นในใจยังไม่หายไปไหน เพียงรอคอยโอกาสที่จะปะทุขึ้นมาเมื่อผลแห่งความผิดพลาดแวะเวียนมากระตุ้น
ความรู้สึกเศร้าและสิ้นหวังกลายเป็นโซ่ตรวนหน่วงเหนี่ยวผู้ที่ทำผิดพลาดให้ติดไว้กับอดีต จะลุกเดินไปไหนก็ต้องแบกความหนักอึ้งนี้ติดตามไปด้วยเสมอ จนเมื่อหมดแรงก็ไม่อยากขยับตัวไปไหนอีก
แต่เมื่อเขาตระหนักว่าสิ่งที่ตัวเองต้องการจริง ๆ ในวันนี้มิใช่การเปลี่ยนแปลงความผิดพลาดที่เคยเกิดขึ้น หากแต่เป็นผลกระทบจากความผิดพลาดที่ยังคงทำให้เขารู้สึกย่ำแย่ในวันนี้ นั่นคือการสูญเสียทั้งความเชื่อถือวางใจและการถูกตัดสัมพันธ์จากภรรยาและลูก
แม้เขาเคยคิดที่จะหาทางแก้ไขแต่ความรู้สึกผิดและละอายต่อสิ่งที่เคยทำรวมถึงความรู้สึกหวาดหวั่นและกังวลว่าจะเจอการตอบสนองที่น่าผิดหวังและเจ็บปวดเป็นอุปสรรคทำให้เขายังไม่กล้าเข้าหาและสู้หน้าครอบครัวเพื่อหาทางแก้ไขและเพิ่มโอกาสให้ความต้องการของตนเป็นจริงให้ได้
การตระหนักถึงความต้องการและอุปสรรคดังกล่าว คือ การได้ค้นพบหนทางที่ยังพอมีความหวังที่จะสร้างความเปลี่ยนแปลงได้
ความผิดพลาดคือเรื่องของวันนั้น ในขณะที่ผลกระทบ ความต้องการ และอุปสรรคคือเรื่องของวันนี้ แม้ไม่ใช่เรื่องง่ายและไม่มีอะไรยืนยันได้ว่าจะสมหวัง แต่มันก็เป็นหนทางที่เดินได้จริง
ในหน้าสุดท้ายของนิยายไม่ได้บอกว่าตัวเอกผู้นี้สมหวังหรือไม่ ราวกับผู้แต่งตั้งใจเว้นให้พื้นที่สำหรับทุกความเป็นไปได้ แม้ตอนจบจะไม่ชัดเจน แต่ความบริบูรณ์ก็เกิดขึ้นแล้วตรงที่เขาตัดสินใจก้าวข้ามอุปสรรคดังกล่าวซึ่งช่วยให้เกิดความพร้อมที่จะเผชิญและยอมรับผลใด ๆ ก็ตามที่จะเกิดขึ้น
หนึ่งในผลกระทบจากความผิดพลาดได้เกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้นแล้ว